تجلّی آیین های اساطیری درمتون برگزیده ی نثرعرفانی فارسی

چکیده تجلّی وتأثیراسطوره ازجهات گوناگون درزندگی انسان پس ازعصراساطیری ، امری است اجتناب- ناپذیر. این نکته زمانی آشکارترمی شودکه با آرای اندیشمندان این مقوله آشنا تر شویم . دراین پایان- نامه تلاش شده است تاعلاوه برشناخت اسطوره وآیین های اساطیری وارزش واهمّیّت آن درحیات انسان، به یافتن تجلّی وتأثیرو ردّ پاهای محسوس ونامحسوس این آیین ها درمناسک عملی مندرج دربرگزیده ی نثرعرفانی فارسی تا قرن هفتم هجری قمری پرداخته شود . به همین منظور درزمینه ی معرّفی آیین های اسطوره ای ، تقریباً ازاساطیرهمه ی ملل جهان بهره برده ایم ، ودرمقوله ی عرفان نیز به متون برگزیده ای ازنثرعرفانی ایران درهفت قرن اوّل هجری اکتفا نموده ایم ،آثاری از قبیل اسرارالتّوحید، تمهیدات ، تذکره الاولیاء ، مرصادالعباد ، کشف الاسرارمیبدی ، عبهرالعاشقین و آثارفارسی شیخ اشراق . دراین پژوهش ،آن دسته ازتجلّی های آیینی بررسی شده اندکه آگاهانه یا ناخودآگاه با توجّه به ضمیرناخودآگاه مشترک جمعی انسان ها ، میان دومقوله ی اسطوره وعرفان ، ارتباطی عمیق وشگفت برقرارکرده اند . آیین ها ومناسکی ازقبیل : شست وشوی آیینی ، مراحل گذروسلوک وتشرّف ، رقص وسماع ، پوشاک آیینی ، مکان وزمان قدسی ، خارق عادات ، معراج ، مکاشفه ، اعداد مقدّس ، آداب ذکروغیره که دراسطوره ومتون عرفانی ،کارکردی تقریباً مشترک یافته اند . شایان ذکراست که تأثیروتجلّی اساطیر نه تنها درعرفان عملی ، دربسیاری اززمینه های دیگر مانند عرفان نظری ، ادبیّات ، هنر ، علوم اجتماعی ، فلسفه و ... قابل بررسی وتعمّق است . واژگان کلیدی : آیین ومناسک ، اسطوره ، عرفان وتصوّف